Uzayda tarımın geleceğine ışık tutacak deneyde son aşamaya gelindi.
‘EXTREMOPHYTE’ deneyine ait materyaller Ege Üniversitesine ulaÅŸtı
Türkiye’nin insanlı ilk uzay bilim misyonu kapsamında uzaya giden Alper Gezeravcı’nın gerçekleÅŸtirdiÄŸi 13 deneyden biri olan ‘EXTREMOPHYTE’ deneyine ait materyaller, Uluslararası Uzay Ä°stasyonundan Ege Üniversitesi'ne ulaÅŸtırıldı. Tuz Gölü’nde yetiÅŸen Schrenkiella parvula isimli halofit bitkinin uzay ortamına karşı verdiÄŸi fizyolojik ve moleküler tepkilerin araÅŸtırıldığı deney kapsamında üniversiteye ulaÅŸan materyaller, Egeli bilim insanları tarafından incelenecek. Deney sonucu oluÅŸturulacak rapor, gelecekte uzay tarımı yapılması konusuna da ışık tutacak.
Bu önemli deneye ev sahipliÄŸi yapmanın heyecanını yaÅŸadıklarını belirten Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “CumhurbaÅŸkanımız Sayın Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın liderliÄŸinde Türkiye’nin ‘Milli Uzay Programı’ kapsamında ilk kez bir astronotumuz uzaya gönderildi. Astronotumuz Alper Gezaravcı 21 gün boyunca uzayda kaldı ve orada TÜBÄ°TAK onaylı 13 farklı deney gerçekleÅŸtirdi. YürütücülüÄŸünü Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday’ın yaptığı, Doç. Dr. Barış Uzilday ve Prof. Dr. Ä°smail Türkan’ın da araÅŸtırma ekibinde yer aldığı ‘Ekstrem Halofit olan Schrenkiella parvula’nın Tuz Stresine VerdiÄŸi Yanıtların Uzay Ortamında AraÅŸtırılması- EXTREMOPHYTE’ deneyi, Gezeravcı’nın uzaydaki ilk deneyi oldu. Uzayda tarımın yapılabileceÄŸine dair ilk deney oldu. Tüm dünyanın gözü üniversitemizde gerçekleÅŸtirilen bu deneylerin sonucunda olacak. Yerkürenin tarımsal alanları sınırlı. Ä°nsan nüfusu artıyor. Küresel ısınma çok fazla. Çevre kirliliÄŸi tüm dünyanın gündeminde. Dolayısıyla yeni keÅŸiflere ihtiyaç var. Bu keÅŸiflerin arasında Mars ve Ay da yer alıyor. Bunlar gelecekte tüm insanlığın gündeminde olacak. Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümüne gelen uzayda denenmiÅŸ materyaller öÄŸretim üyelerimiz tarafından takip edilecek. Uzayda tarımın baÅŸlangıcı adına da önem taşıyan deney sonuçları, üniversitemizce kamuoyuyla paylaşılacak. Ä°lklerin üniversitesi olan Üniversitemiz bir ilke daha imza atmanın bahtiyarlığı yaşıyor. CumhurbaÅŸkanımız Sayın Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın liderliÄŸinde, Milli Uzay Programı ile bilimin ışığında ‘Türkiye Yüzyıl’ını Türk bilim yüzyılı yapmak için daha çok çalışacağız” dedi.
“Uzayda tarımı baÅŸlattık”
Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday, “Alper Gezeravcı, uzay istasyonuna ilk gittiÄŸi gün deneyimizi kurmuÅŸtu. 10 günlük bir büyümenin sonrasında Türkiye’den giden tohumlar, ilk kez uluslararası uzay istasyonunda yetiÅŸtirilmiÅŸ oldu. Böylelikle Türkiye’ de ilk uzay tarımını da baÅŸlatmış olduk. YetiÅŸen öneklerimiz, Astronotumuz Alper Gezeravcı tarafından hasat edildikten sonra bir fiksatif solüsyonun içine yerleÅŸtirildi. O solüsyon içerisinde yer çekimsiz ortam koÅŸullarını tamamen sabitledik. Daha sonra Uluslararası Uzay Ä°stasyonu’nda eksi 80 derecede depolandı ve geldiÄŸi kapsülde yine aynı koÅŸullarda Dünya’ya getirildi. En sonunda da Axiom-Space araçlığı ile bizlere kargo yoluyla ulaÅŸtırıldı. Alper Gezeravcı’ya deneyimizin tamamlanma sürecinde gösterdiÄŸi emek için teÅŸekkür ediyoruz” dedi.
“Tarihi bir ana tanıklık ediyoruz”
Tarihi bir ana tanıklık ettiklerini belirten Doç. Dr. Barış Uzilday, “Tarihi bir ana tanıklık ettiÄŸimiz için çok heyecanlıyız. Ülkemizin uzayda yetiÅŸtirdiÄŸi ilk bitkinin örnekleri kuru buz içerisinde bize ulaÅŸtı. AraÅŸtırmamızın pek çok farklı yönü var. Ä°lk olarak halofit bir bitkinin kullanılması önemli. Bu bitki aynı zamanda ağır metal ve düÅŸük sıcaklık dereceleri gibi farklı streslere tolerans gösteriyor. Bitkimiz, ileride Ay veya Mars’ta tarım yapılmasına ve oradaki toprağın ıslah edilmesine öncülük edecek. Bundan sonraki aÅŸamada bitkimizin öncelikle RNA’larını izole edeceÄŸiz. Yerçekimsiz ortamda ve tuz koÅŸulunda hangi genlerin ortaya çıktığını inceleyeceÄŸiz. Çünkü bu koÅŸullara bitkilerin adapte olmaları için farklı mekanizmalar var. Bu mekanizmalardan hangilerinin aktifleÅŸtiÄŸini anlayabilirsek, ileride bunu tarım bitkilerine aktarma olasılığımız da olacak. Böylelikle uzayda daha ileriki zamanda kurulacak kolonilerde tarım yapmamızı kolaylaÅŸtıracak, ortama daha iyi uyum saÄŸlamış bitkilileri yetiÅŸtirmemize olanak saÄŸlayacak” dedi.
